Humayın yuxusu: Azərbaycanın Toy Story-si
Nazim Məmmədovun rejissorluğunu etdiyi, ssenarisi yazıçı Elçin Əfəndiyevə məxsus “Azərbaycanfilm” istehsalı olan “Humayın yuxusu” (1985) adlı animasiya filmi, oyuncaqları ilə pis rəftar edən bir Humay adlı qız uşağının yuxusunda baş verən macəralarını bizə göstərir. Bu animasiya filmi, oyuncaqların canlandığı və onların sahibinin xarakterinə görə davrandığı bir dünya yaradır. Bu baxımdan, “Humayın yuxusu” animasiya filmi, 10 il sonra “Pixar Animation Studios” tərəfindən ABŞ-da 1995-ci ildə istehsal olunmuş, rejissoru John Lasseter, ssenarisi John Lasseter, Pete Docter, Andrew Stanton, Joe Ranft, Joss Whedon, Joel Cohen, Alec Sokolowa məxsus olan “Toy Story” (“Oyuncaqların hekayəsi”) adlı animasiya filmi ilə müqayisə oluna bilər.
Yerli animasiya filminin əsas qəhrəmanı Humay adlı bir qız uşağıdır ki, oyuncaqlarına pis rəftar edir və onları qırır. Ancaq sən demə, oyuncaqların da canı varmış. Onlar da küsüb üz döndərə bilərmiş. Bunu başa düşən Humay yuxusundan ayılandan sonra öz pis xasiyyətindən əl çəkir. Animasiya filmi uşaqlara ətrafındakılara məhəbbətlə, qayğıyla, həssaslıqla yanaşmağı öyrədir.
Animasiya filmi, SSRİ-nin son dövrlərində Azərbaycanda istehsal olunmuş olmasına baxmayaraq, animasiya filminin mövzusu və mesajı universaldır. Animasiya filmi, oyuncaqların sahibinin onlara pis rəftar etməsi və ya onları tərk etməsi ilə üzləşdikləri problemləri əks etdirir. Bu, “Toy Story” filminin də əsas mövzularından biridir. Həmçinin, hər iki animasiya filmi oyuncaqların sahibinə qayıtmaq və onlara məhəbbət göstərmək üçün macəralı və məzəli səfərlərə çıxdıqları məqamları əhatə edir. Hər iki animasiya filmi oyuncaqların bir-biriləri ilə dostluq, yoldaşlıq və əməkdaşlıq etdikləri və onların fərqli xüsusiyyətlərinin onlara kömək etdiyi vurğulanır.
Bununla yanaşı, bu iki animasiya filmi arasında fərqlər də mövcuddur. Məsələn, “Humayın yuxusu” animasiya filminin əsas qəhrəmanı Humay adlı bir qız uşağıdır ki, oyuncaqlarına pis rəftar edir və onları qırır. “Toy Story” filminin əsas qəhrəmanları isə Woody və Buzz adlı iki oyuncaqdır ki, onların sahibi Andy onları sevir və onlara qayğı göstərir. “Humayın yuxusu” animasiya filminin sonunda Humay yuxusundan ayılan kimi öz pis xasiyyətindən əl çəkir və oyuncaqlarına məhəbbətlə yanaşır. “Toy Story” animasiya filminin sonunda isə Woody və Buzz Andy-nin yeni oyuncağı olan köpək balığı ilə tanış olurlar və onunla dost olurlar.
Beləliklə, “Humayın yuxusu” və “Toy Story” animasiya filmləri arasında həm oxşarlıqlar, həm də fərqlər var. Bu iki animasiya filmi müqayisə etmək maraqlı və faydalı bir təcrübə ola bilər. Bu iki animasiya filmi, oyuncaqların canlı olduğu fikrini bədii və yaradıcı bir şəkildə ifadə edirlər. Bu iki film, uşaqlara və böyüklərə oyuncaqlarına və ətrafındakılara məhəbbətlə yanaşmağı öyrədirlər.
Təsadüfən eyni ideya başqa ölkədə çəkilən animasiyada işlənsə də məncə bu Azərbaycan animasiya filmləri yaradıcılarının o vaxtlar ideya cəhətdən nə qədər irəli getdiyini hər kəsə göstərir.
Müəllif: Ruslan İbrahimli
Mənbələr:
Aydın Kazımzadə. Bizim “Azərbaycanfilm”. 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 314.